ساراو سسی : تورکیه دکی حاکمیت دمکراتیکلشمه آچیلیمی باشلیغی آلتیندا اولکه ایچریسینده و دیشیندا بیر نئچه پلان اورتایا قویموشدور. بونلاردان بیریسی ده کورد آچیلیمی دیر. کورد آچیلیمی يلا تورکیه ده ایللردیر سورن تئرور سورونونو کوکوندن اورتادان قالدیرماق ایسته يیرلر. بو آچیلیمین مخاطبلری البته کی تورکیه ده یاشایان کوردلردیر.
اویرنجی سیته سینین تورکیه دکی کورد آچیلیمی ایله علاقه دار داود توران ایله دانیشیغی
اویرنجی سیته سینین تورکیه دکی کورد آچیلیمی ایله علاقه دار داود توران ایله دانیشیغی
سون آیلاردا تورکیه حکومتی 1980 ایللریندن بری یارانان پ.ک.ک تئرور مسئله سینی چوزمک آماجییلا بیر سورج باشلامیشدی. اونجه "کورد" و سونرا "دموکراسی" و سونوندا "میللی بیرلیک" آچیلیمی آدلانان بو سورج، باشلانغیجدان بوگونه قدر تورکیه عمومی رایی، قازئته لر، مئدیالار، بیلیم آداملاری و سیاسی حزبلرین گوندمینده اولوب. اوزللیکله سون گونلرده نئچه پ.ك.ك لینین داغدان ائنمه سی بو آچیلیمی یئنی آشامایا آپارماقدادیر. بو آچیلیمین ائتگیسی یقین تکجه تورکیه کوردلر و تورکلرینی دئییل بلکه قونشو اولکلرده یاشایان کوردلر و باشقا ائتنیکلری اوزللیکله گونئی آذربایجانلیلاری دا ائتگیلندیریر. بو ندنلره باخاراق سوزو گئدن آچیلیم حاقدا گوناسكام سيته سينين يونه تيجي سي و توركيه ده سوسيولوژي اوزره تحصيل آلان داوود توران جنابلارییلا بیر دانیشیق دوزنله نیبدیر.
داود توران 1357 ایلینده خوی شهرینین شیرین کندی-سینده دونیایا گلدی. ایلک اوخولونو او کندده بیتیردی، اورتا و دبیرستانی خوی شهرینده دوام ائتدی. 1377 ایلینده زنگان آزاد بیلیم یوردندا سوسیولوژی بولومونو قازاندی. او بیلیم یوردندا شهریار آدلی اویرنجی درگیسی نی یایدی. 1379 ایلینده تورکیه یه اوخوماق آماجی گئتدی. لیسانسی نی استانبول بیلیم یوردو سوسیولوژی اوزره آلدی. داها سونرا آنکارادا حاجتپه بیلیم یوردوندا یوکسک لیسانس اوخومایا باشلادی. 1386 ایلینده گوناسکام (گونئی آذربایجان سوسیو-کولتورل آراشدیرمالاری) سیته سینی بیر نئچه یولداشی ایله بیرلیکده قوردو. تورکیه ده استراتژی آراشدیرما مرکزلرینده ایران اوزمانی اولاراق چالیشدی.
- اونجه سيزدن بو دانیشیغا واقت آییرديغينيز اوچون اوز تشككورلريميزي بیلدیریریک. سون آيلاردا توركيه ده نئچه آچيليم باشلادي! بونلادان بيري كورد آچيليمي يدي. د.ت.پ و پ.ك.ك نین کوردلر آراسیندا ایستئتوسونا باخاراق سیزجه بو آچیلیمدا حکومتین مخاطبلری کیملر اولمالیدیر؟
تورکیه دکی حاکمیت دمکراتیکلشمه آچیلیمی باشلیغی آلتیندا اولکه ایچریسینده و دیشیندا بیر نئچه پلان اورتایا قویموشدور. بونلاردان بیریسی ده کورد آچیلیمی دیر. کورد آچیلیمی يلا تورکیه ده ایللردیر سورن تئرور سورونونو کوکوندن اورتادان قالدیرماق ایسته يیرلر. بو آچیلیمین مخاطبلری البته کی تورکیه ده یاشایان کوردلردیر. اما کوردلرین سیاسی و مارژینال قورپلاری دا بو سورجدن اوز استفاده لرین ائتمک ایسته يیرلر. تورکیه حکومتی کورد آچیلیمی ایله کوردلرین کولتورل حاقلارینی آرتیراراق اونلارین دیللیرینین اوخوللاردا اوخودولماسینی و تئلویزیونلاردا یاییلماسینی پلانلاماقدادیر. گوردویوموز کیمی نئچه آی قاباق 24 ساعات کوردجه یایینلانان سراسری تئلویزیا ایشه باشلامیشدیر. پ.ک.ک و د.ت.پ بونو بیلیر کی اگر تورکیه حکومتینین بو پروژه سی باشاریلی اولارسا اونلارین وارلیقلاری و اوتوریته لری اورتادان قالخمیش اولاجاقدیر. اونون اوچون بو سوره جی اوز نفعلرینه چئویرمک ایسته يیرلر. اگر بو سورجده تورکیه حکومتی مخاطب اولاراق سیاسی قروپلاری و مارژینال قروپلاری آلارسا او زامان بو پروژه باشاریسیز اولاجاقدیر. ایندیلیک بو پروژه دوغرو شکیلده توپلوما آنلاتیلمامیشدیر. حکومت پروژه نی توم دئتایلاری ایله توپلوما آنلاتمالی و قایغی لاری آرادان آپارمالیدیر.
- سون گونلرده داغدان ائنن پ.ك.ك اویه لری و یا آوروپادا اولان اويه لرین دونوشونون بو سورجین گئدیشاتیندا نه ائتگیلری اولابیلجک؟
پ.ک.ک ایندی ان چتین گونلرینی یاشاماقدادیر. هم اولدوغو عراقین یئرل یونتیمی هم ده دونیا گوجلری طرفیندن بو اورگوته جیددی باسقیلار واردیر. اورگوتون باشچیلارینین اویوشدوروجو ایشینده اولمالاری و اورگوت ایچینده آنتی دئموکراتیک داورانیشلارین اولماسی یئنه پ.ک.ک نین دورومونو چتینلشدیرمیشدیر. ایندیکی دورومدا پ.ک.ک لی لارین دونوشو اگر بو سورجه یاردیمجی اولاجاق شکیلده اولارسا او زامان اولوملو سونوجلار دوغوراجاقدیر. اما اگر ایلک دونوش کیمی بونو بیر شوو حالینه گتیرسه لر او زامان بو سورجه نه تکجه یاردیمجی اولمایاجاقلار تام ترسی نتیجه لرده وئره بیلر. بو پروژه چرچوسینده تروریستلرین داغدان ائندیریلمه سی و دیگر اولکه لردن گئری دونمه سیدیر. ایندی بو دونوشلر البتته کی بو سوره جی ائتگیله یه جکدیر. اگر پ.ک.ک اوزونو کوردلرین موتلولوغو اوچون گورن بیر اورگوت ایسه او زامان بو سوره جه ده یاردیمجی اولمالیدیر. اما اگر ائله دئییلسه کی بو سورج سونوجوندا او بللی اولاجاق؛ او زامان اونلارین وارلیقلاری دا سورو حالینا گله جکدیر.
- داغدان ائنن پ.ك.ك لیلارین پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه قانونونون 221-جی ماده سیجه اوزگور بوراخیلمالاری نه آنلاما گله بیلر؟
دوزدور کی ایلک گلن پ.ک.ک لیلر پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه یه گلدیلر. آما اونلار 221 اینجی مادده گره یی کی سوچا و عملیاتا بولاشمامیش تروریستلر، سربست قالاجاقلار بوراخیلمیشدیر. پ.ک.ک چوزولمه آشاماسینا گلمیشدیر. آما بونو الیندن گلدیی قدر اوزاتماق ایسته يیر. تورکیه یه گلن تروریستلر اوزلرینی باریش ائلچیسی اولاراق گورسه لر ده اونلار تورکیه ده ائله قارشیلانمامیشدیر. مهم دئییل کی اونلار اوزلرینی نه شکیلده ایفاده ائدیرلر. اگر اونلاردان بیریسی سوچا و عملیاتا قاریشمیش اولسایدیلار البته کی تورکیه محکمه لرینده یارغیلاناجاقلاردیر. بوندان سونراکی سورج ده منه گوره بئله اولاجاقدیر. البته کی د.ت.پ بو سوره جی اوز لهینه چئویرمک اوچون بعضی ایشلر گورمک ایسته مکده دیر. گلن پ.ک.ک لارین پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه یه گلملری ده یئنه بو دوغرولتودا اولموشدور. بو سورج باشاریلی اولارسا پ.ک.ک اوز کیملیگینی ایتیرجکدیر. اونون اوچون ایلک باشلاردا تسلیم اولمادیغینی، تام ترسینه غالب گلدیگینی گوسترمک ایسته يیر.
- سیزجه پ.ك.ك لیلارین داغدان ائنیب اوزگور بوراخیلمالاری پ.ك.ك نین سیلاح یئرینه سیاست آراجییلا آماجلارینا اولاشماق و سیلاحلا آماجلارینا چاتماماقلاری ایچین یئنی ایستیراتئژی سئچمک آنلامیندا اولارمی؟
سیلاح یئرینه سیاست ایشلتمک سون ایللرده تورکیه ده زنداندا اولان پ.ک.ک باشچیسی عبدالله اوجالان طرفیندن دیله گتیریلمکده دیر. حتی د.ت.پ نین بئله اوجالان دستورو ایله قورولدوغو دئییلمکده دیر. آما تورکیه دکی کورد آچیلیمی پلانی ایله پارالئل اولاراق پ.ک.ک ليلارین تورکیه گلیشی آنلاملیدیر. کئچن دونم تورکیه گئنل سئچکی لرینده د.ت.پ توم گوجو ایله گیردی و 550 میللت وکیللیک تورکیه مجلیسینده سادجه 20 میللت وکیلی چیخاردا بیلدیلر. تورکیه ده 20 میلیون اولدوقلارینی ادعا ائدنلر ساده جه او قدر اوی آلابیلدیلر. بو دا اونو گوستریر کی کورد سیاسی لری بئله کورد خالقی ایچریسینده جیددی یئرلری یوخدور.
- مخالفت پارتیلرین سرت داورانیشلاری، بیرسیرا رادیکال دوشونجه لی سویچولار، تئرور باشی "اوجالان"نین توتومو، د.ت.پنین بو دورومدان اوز نفعینه قوللانماغی و .... تورکیه نی 1970 سون ایللری و 1980 اوللری دورومونا قایتارابیلرمی؟
بو سورجین باشلاماسی ایله بیرلیکده سیزین دئدیگینیز کیمی بللی چئورلردن تپکی لر گلمیشدیر. بوتون بو اولایلار تورکیه توپلوموندا نئجه عکس اولوندوغو اونملی دیر. چونکو 1980 تورکیه اورتامیندا بیر توپلومسال قارماشا یارانمیشدیر. او دونمین آجیلارینی توپلوم هله ده اوز تاریخی حافظه سینده یاشاماقدادیر. تورکیه ده عسگری بیر کودتانین اولماسی دئموکراسی اوچون بویوک ضربه وورموشدور. آما ایندیکی دوروما باخدیغیمیزدا تورکیه اورتامی توپلومسال اولاراق دا بللی بیر دئموکراسی آنلاییشینی منیمسه میش دورومدادیر. بوگون تورکیه ده کمونیست ده میللیت چی ده اوز ایستکلرینی و ائیلمیرینی( فعالیتلرینی) سیخینتی اولمادان گرچکلیشدیرمکده دیر. اونون اوچون بو سورجده کی تپکی لرین و استفاده ائتمک ایسته ین لرین توپلومو قارماشایا دوغرو سوروکله یه جکلری چتیندیر. مخالف پارتیلر بو سورونون اورتادان قالدیریلماسینین سادجه آک پ آدینا یازیلماسینی ایسته مه مکده دیرلر. بونو اورتادان قالديرماق اوچون ده ایقتیدارداکی پارتی گرک مخالفتی بو آچیلیما داخیل ائتسین و شفاف داورانسین. یوخاریدا دئدیگیم کیمی تورکیه حکومتی بو سورجی باشلاتماسی ایله هم د.ت.پ نین هم ده پ.ک.ک نین دورومونو زورلاشدیرمیشدیر. اونلار اوز وارلیقلارینی دوام ائتدیرمک اوچون بو سورجی اوز نفعلرینه چئویرمک ایسته يیرلر.
- سیزجه بو آچیلیمدا توتولان توتوم دوغرودورمو؟ آیریجا ایندیکی یونتمله تورکیه نین تئرور مسئله سی چوزولمه یه دوغرو گئدیرمی؟ باشقاسيیلا بو یونتم تورکیه نی دموکراسیه دوغرومو گوتورور یوخسا بولونمه يه دوغرو؟
بو آچیلیم اگر دیققتلی بیر شکیلده اجرا اولونارسا البتته كی دوغرو سونوجلار وئره بیلر. تورکیه دکی تئرور سورونون چوزومو ایسه اورگوت و توپلوم آراسینداکی باغی قوپارماقدایر. بو ساده جه کولتورل آنلامدا دئییل عینی زاماندا اقتصادی آنلامدا دا اونملیدیر. چونکو داغا چیخانلارین بیر چوخو ایدئولوژیک اولاراق اورگوته قاتیلمیرلار، اقتصادی دورومون پیس اولماسی دا اونلاری ترور اورگوتونه دوغرو یونلندیریر. حتی تورک گئنل قورمای باشقانی ایلکر باش بوغ دا بو موضوع اوزرینده دورماقدادیر. تئرور سورونونو اورتادان قالدیرماق اوچون اونون قایناقلارینی اورتادان قالدیرماق گرکیر. تئرورو اورتایا چیخاران ندنلر اورتادان قالخمالیدیر. بو گون ده بو آچیلیم سوره جینده بونلار پلانلانماقدادیر.
دئموکراسی گره یی هر اولکه نین بوتوت وطنداشلاری سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنلامدا مساوی حقلره صاحیب اولماليدیرلار. تورکیه دکی یونتیم ده بو نقطه دن یولا چیخاراق اولکه نی دئموکراسیه دوغرو گوتورمک ایسته يیر. منه گوره بو سورج و آچیلیم تورکیه نی بولونمه یه دوغرو گوتوره بیلمز، تام ترسینه تورکیه نین بولونمه سینی ایسته ینلرین گوجونو آزالدابیلر.
- سون گونلرده بو آچیلیم قاپانمیش حالا گلمیشدیر. سیزجه بو سورج نه زامانا قدر دوام ائده جک؟
بو سورج قیسا مدتلی بیر سورج دئییلدیر. اوزون مدتده دوغرو سونوجلار آلینا بیله جک بیر پروژه دیر. تورکیه ایچ ایشلری ناظیری بشیر آتالای دا بو سوره جین اوزون اولاجاغی دوشونجه سینده دیر. بو مسئله سون گونلرده ده قاپانمامیشدیر. کئچدیییمیز هفته لرده بو موضوع تورکیه میللی مجلیسینده جیددی بحثلره ندن اولموشدور.
-بو سورجده ايراندان هئچ بير سؤز گئتمه يير و كورديناسيون و ايش بيرليگي چابالاري توركييه، قوزئي عيراق و سورييا چرچيوه سينده يوروتولور. بونو نئجه ديرلنديريرسينيز؟
کورد مسئله سینده ایران-ین قونومو فرقلیدیر. ایرانین تروریست قروپلارا قارشی نه شکیلده داوراندیغی هر کس طرفیندن بیلینمکده دیر. کئچدییمیز گونلرده ده ایران بیر تئروریست عضونو اعدام ائتمیشدیر. ایران-داکی اعدام جزاسی اولدوغو اوچون بو آچیلیم دا ایران-ین آکتیو بیر رول آلما احتیمالی آزدیر. چونکو تورکیه بو مسئله نی خشونت ایله دئییل، دئموکراسی یونتم لر ایله چوزمک ایسته يیر. اونون اوچون بو سورجده ایران اوزاقدا توتولماق ایستنمکده دیر. حتی تورکیه ده توتولان ایران وطنداشی کوردلری بئله ایران-ا ( اعدام ندنی ایله) وئرمک ایسته میرلر. آما تورکیه ایران آراسیندا پ.ک.ک موضوعسوندا امنیتی آنلاشما واردیر. ایران بو سورجین ایچینه گیررسه سورج تیخانابیلر. چونکو ایرانین سرت داورانیشلاری تروریستلرده ترس تپکی یارادابیلر. ایران سورونلاری باسدیراراق چوزمک ایسته يیر و بو دوغرو بیر یونتم دئییلدیر. نئجه کی بلوچیستاندا گوروروک ایران نه قدر باسقی گلیرسه اونلار دا جواب وئریرلر.
-وئريلن بيلگي لره گؤره داغداكي پ.ك.ك ليلاردان 300 نفري ايران كوردلريندن دير. سيزجه اونلارين دورومو نئجه اولا بيلر؟ ايران اونلارين گئري دؤنمه لريني قبول ائده جك مي؟
ایران یاسالارینا گوره الینه سلاح آلیب مجاديله ائدنلر و دولته قارشی گلنلر محارب اولاراق تانینیب و حوکمو ده اعدامدیر. بونا گوره ایران اونلارین اعادلرین ایسته سه ده اونلاری ایرانا وئرمزلر. اونلارین اوچونجو بیر اولکه یه گئتمه احتماللاری چوخدور. چونکو اونلار تورکیه وطنداشی اولمادیقلاری اوچون ده تورکیه یه ده گئده بیلمیزلر. اما دیگر بیر احتمال دا واردیر کی اونلار ائله پ.ک.ک نین ایران قولو اولان پژاک ترور اورگوتونه ده قاتیلابیلرلر.
-بو سورج ايران سيز، باشقا اوچ اؤلكه طرفيندن تمللي اولاراق حلل اولا بيلرمي، ايران ندن اؤنملي بير رول آلمايير؟
ایران کورد مسئله سینده هر زامان ایکیلی اوینامیشدیر. بونو یاخشی بیلیرک کی ایران بیر دونم پ.ک.ک تئرور اورگوتونو دستکله میشدیر. ایران بو سورجده رول آلمیر سوزو یئرینه منه گوره بو سورجده ایرانا رول وئرمک ایسته میرلر. چونکو یوخاریدا دئدیگیم کیمی هم ایران-ین سرت داورانیشلاری هم کوردلر باره سینده ایکیلی توتومو ایران-ی بو سورجدن دیشلاماقدادیر. عراق دولتی و عراقین قوزئیینده کی کورد یونتیمی بو مسئله ده جیددی رول آلابیلرلر. چونکو تروریستلرین هم اوردا یووالانماسی هم ده لوژیستیک دستکلرین اوردان آلمالاری اوراسینی اونملی قونوما گتیرمکده دیر. سوریه ایسه بیر طرفدن اسرائیل ایله و دونیا گوجلری ایله سورون یاشادیغی اوچون بو سورجده تورکیه نین یانیندا یئر آلماق ایسته مکده دیر. سوریه ده ایران کیمی سرت داورانیشلارین اولماماسی اونون بو سورجده رول آلماسینی ساغلامیشدیر. سوریه جمهورباشقانی بشار اسد تورکیه زیارتینده بو سورجی دستکله دیيینی و سوریه نین ده تورکیه کیمی بیر یونتم ایشله ده جه ييینی دیله گتیرمیشدیر.
-بو باخيشلا كي بو سورج يولونا گله جك، بو دوروم ايران كوردلريني نئجه ائتكيليه جك؟ يالنيز عسگري عملياتيني سونا ارديره جك يوخسا ...؟
منجه بو سورجین تورکیه ده باشاریلی اولماسی سونوجو ایران داکی تکجه کوردلری دئییل دیگر میللترین دورومونو ائتکی له یه جکدیر. ایران هر زامان تورکیه نی متهم ائدیر کی تورکیه ده قومیتلرین حقلری ازیلیر. اما بوندان سونرا بئله بیر ادديعا ائده بیلمییه جک. اگر بو سورج باشاریلی اولارسا ایران کوردلری ده بئله ایستکلرده بولوناجاقلار. آما بو عسگری عملیاتین سونا اره جگی آنلامینا گلمه مه لیدیر. بونو یاخشی بیلریک کی تئروریست قروپلار اوز وارلیقلارینی سوردورمک اوچون چوزوم یوللارینی باغلارلار. اونلار سورونون اورتادان قالخماسینی ایسته مزلر. اونلار توپلوملاریندان داها چوخ اوز منفعتلرین دوشونرلر. اونا گوره بو سورج ایله بیرلیکده عسگری عملیاتین سونلاندریریلاجاغینی دوشونمک دوغرو دئییل. بو سورج ایرانداکی مدنی یوللارلا فعالیت ائدن کوردلری جسارت لندیرجکدیر. اونلار دا بو حاقلاری الده ائتمک اوچون داها آکتیو حاله گله بیلرلر.
-آچيق اولان بو كي بو دوروم كسينليك له بيزي چوخ ايلگيلنديره بيلر. بو دوروم گونئي آذربايجاندا نئجه و نه اؤزلليك لرله عكس اولونا بيلر، ائتگي سي گونئي آذربايجانا ندير و بيز نه ائتمه ليييك؟
تورکیه دکی دئموکراتیک و کورد آچیلیمی البته کی تکجه تورکیه نی دئییل بولگه یه ده تاثیر ائده جکدیر و بو تاثیرلردن بیریسی ده شوبهه سیز گونئی آذربایجان میللی حرکتینه اولاجاقدیر. بو تاثیرلری ایکی یئره آییرا بیلریک: بیرینجیسی گونئی آذربایجان میللی حرکتی قارشیسندا اولان فارس میللیتچی لری و ایران حاكمیتی دیگری ده تورکیه نین اوزو. فارس میللیتچیلری و ایران حاکمیتی هر زامان میللی حرکتی تورکیه دن تاثیر و گوج آلدیغینی آما تورکیه ده کوردلرین حاقلارینین ازیلدیيینی دیله گتیریردیلر. اگر تورکیه دکی بو سورج باشاریلی اولارسا او زامان گونئی آذربایجان میللی حرکتینین قونومو دا ایراندا گوجلنه جکدیر. تورکیه آچیسیندان باخدیغیمیزدا ایسه بو گونه قدر کورد سورونو اولدوغو و ایرانین دا بو مسئله ایله ایلگیلندیيی اورتادا ایکن بیزیم مسئله یه یاخینلاشماق ایسته میردی. آما اوز سورونونو اورتادان قالدیردیغی زامان تورکیه نین گونئی آذربایجان مسئله سینده داها جیددی رول آلاجاغینی دوشونورم. آذربایجان میللی حرکتی ماهیتی اعتباری ایله مدنی و دئموکراتیک حرکت اولدوغو اوچون بو سورجدن استفاده ائتمه يی بیلمه لیدیر.
-آچيليم سونراسي توركيه، آذربايجان و منطقه ني نئجه گوروسونوز؟
یوخاریدا دئدیگیم کیمی بو آچیلیم مسئله سی تکجه تورکیه ایله سینیرلی قالمایاجاقدیر. بو بولگه نی ایستر ایسته مز ائتگی لیه جکدیر. بو بولگه دکی میللتلرین میللی حاقلارینی دئموکراتیک یوللارلا الده ائتمه سینی داها دا گوجلندیرجکدیر. بولگه نین دئموکراتیکلشمه سوره جینده تورکیه نین بو آددیمي بویوک اونم داشیماقدادیر. تورکیه نین سورونسوز بیر اولکه حالینا گلمه سی البته کی قارداش اولکه اولان آذربایجان اوچون فایدالیدیر. تورکیه بولگه ده نه قدر اوز سورونلارینی آزالدارسا و گوجلو قونوما گلیرسه دونیا تورکلری اوچون یاخشی اولاجاقدیر.
-بيزيمله دانيشيغا واخت آيرديغينيز اوچون يئنيدن تشككورلريميزي بيلديرمه لييك.
من ده سیزه بئله بیر اونملی موضویو گوندمه گتیردیگینیز اوچون تشکور ائدر، سیزلره باشاریلار دیله ييرم.
داود توران 1357 ایلینده خوی شهرینین شیرین کندی-سینده دونیایا گلدی. ایلک اوخولونو او کندده بیتیردی، اورتا و دبیرستانی خوی شهرینده دوام ائتدی. 1377 ایلینده زنگان آزاد بیلیم یوردندا سوسیولوژی بولومونو قازاندی. او بیلیم یوردندا شهریار آدلی اویرنجی درگیسی نی یایدی. 1379 ایلینده تورکیه یه اوخوماق آماجی گئتدی. لیسانسی نی استانبول بیلیم یوردو سوسیولوژی اوزره آلدی. داها سونرا آنکارادا حاجتپه بیلیم یوردوندا یوکسک لیسانس اوخومایا باشلادی. 1386 ایلینده گوناسکام (گونئی آذربایجان سوسیو-کولتورل آراشدیرمالاری) سیته سینی بیر نئچه یولداشی ایله بیرلیکده قوردو. تورکیه ده استراتژی آراشدیرما مرکزلرینده ایران اوزمانی اولاراق چالیشدی.
- اونجه سيزدن بو دانیشیغا واقت آییرديغينيز اوچون اوز تشككورلريميزي بیلدیریریک. سون آيلاردا توركيه ده نئچه آچيليم باشلادي! بونلادان بيري كورد آچيليمي يدي. د.ت.پ و پ.ك.ك نین کوردلر آراسیندا ایستئتوسونا باخاراق سیزجه بو آچیلیمدا حکومتین مخاطبلری کیملر اولمالیدیر؟
تورکیه دکی حاکمیت دمکراتیکلشمه آچیلیمی باشلیغی آلتیندا اولکه ایچریسینده و دیشیندا بیر نئچه پلان اورتایا قویموشدور. بونلاردان بیریسی ده کورد آچیلیمی دیر. کورد آچیلیمی يلا تورکیه ده ایللردیر سورن تئرور سورونونو کوکوندن اورتادان قالدیرماق ایسته يیرلر. بو آچیلیمین مخاطبلری البته کی تورکیه ده یاشایان کوردلردیر. اما کوردلرین سیاسی و مارژینال قورپلاری دا بو سورجدن اوز استفاده لرین ائتمک ایسته يیرلر. تورکیه حکومتی کورد آچیلیمی ایله کوردلرین کولتورل حاقلارینی آرتیراراق اونلارین دیللیرینین اوخوللاردا اوخودولماسینی و تئلویزیونلاردا یاییلماسینی پلانلاماقدادیر. گوردویوموز کیمی نئچه آی قاباق 24 ساعات کوردجه یایینلانان سراسری تئلویزیا ایشه باشلامیشدیر. پ.ک.ک و د.ت.پ بونو بیلیر کی اگر تورکیه حکومتینین بو پروژه سی باشاریلی اولارسا اونلارین وارلیقلاری و اوتوریته لری اورتادان قالخمیش اولاجاقدیر. اونون اوچون بو سوره جی اوز نفعلرینه چئویرمک ایسته يیرلر. اگر بو سورجده تورکیه حکومتی مخاطب اولاراق سیاسی قروپلاری و مارژینال قروپلاری آلارسا او زامان بو پروژه باشاریسیز اولاجاقدیر. ایندیلیک بو پروژه دوغرو شکیلده توپلوما آنلاتیلمامیشدیر. حکومت پروژه نی توم دئتایلاری ایله توپلوما آنلاتمالی و قایغی لاری آرادان آپارمالیدیر.
- سون گونلرده داغدان ائنن پ.ك.ك اویه لری و یا آوروپادا اولان اويه لرین دونوشونون بو سورجین گئدیشاتیندا نه ائتگیلری اولابیلجک؟
پ.ک.ک ایندی ان چتین گونلرینی یاشاماقدادیر. هم اولدوغو عراقین یئرل یونتیمی هم ده دونیا گوجلری طرفیندن بو اورگوته جیددی باسقیلار واردیر. اورگوتون باشچیلارینین اویوشدوروجو ایشینده اولمالاری و اورگوت ایچینده آنتی دئموکراتیک داورانیشلارین اولماسی یئنه پ.ک.ک نین دورومونو چتینلشدیرمیشدیر. ایندیکی دورومدا پ.ک.ک لی لارین دونوشو اگر بو سورجه یاردیمجی اولاجاق شکیلده اولارسا او زامان اولوملو سونوجلار دوغوراجاقدیر. اما اگر ایلک دونوش کیمی بونو بیر شوو حالینه گتیرسه لر او زامان بو سورجه نه تکجه یاردیمجی اولمایاجاقلار تام ترسی نتیجه لرده وئره بیلر. بو پروژه چرچوسینده تروریستلرین داغدان ائندیریلمه سی و دیگر اولکه لردن گئری دونمه سیدیر. ایندی بو دونوشلر البتته کی بو سوره جی ائتگیله یه جکدیر. اگر پ.ک.ک اوزونو کوردلرین موتلولوغو اوچون گورن بیر اورگوت ایسه او زامان بو سوره جه ده یاردیمجی اولمالیدیر. اما اگر ائله دئییلسه کی بو سورج سونوجوندا او بللی اولاجاق؛ او زامان اونلارین وارلیقلاری دا سورو حالینا گله جکدیر.
- داغدان ائنن پ.ك.ك لیلارین پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه قانونونون 221-جی ماده سیجه اوزگور بوراخیلمالاری نه آنلاما گله بیلر؟
دوزدور کی ایلک گلن پ.ک.ک لیلر پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه یه گلدیلر. آما اونلار 221 اینجی مادده گره یی کی سوچا و عملیاتا بولاشمامیش تروریستلر، سربست قالاجاقلار بوراخیلمیشدیر. پ.ک.ک چوزولمه آشاماسینا گلمیشدیر. آما بونو الیندن گلدیی قدر اوزاتماق ایسته يیر. تورکیه یه گلن تروریستلر اوزلرینی باریش ائلچیسی اولاراق گورسه لر ده اونلار تورکیه ده ائله قارشیلانمامیشدیر. مهم دئییل کی اونلار اوزلرینی نه شکیلده ایفاده ائدیرلر. اگر اونلاردان بیریسی سوچا و عملیاتا قاریشمیش اولسایدیلار البته کی تورکیه محکمه لرینده یارغیلاناجاقلاردیر. بوندان سونراکی سورج ده منه گوره بئله اولاجاقدیر. البته کی د.ت.پ بو سوره جی اوز لهینه چئویرمک اوچون بعضی ایشلر گورمک ایسته مکده دیر. گلن پ.ک.ک لارین پئشمانلیق اعلان ائتمه دن تورکیه یه گلملری ده یئنه بو دوغرولتودا اولموشدور. بو سورج باشاریلی اولارسا پ.ک.ک اوز کیملیگینی ایتیرجکدیر. اونون اوچون ایلک باشلاردا تسلیم اولمادیغینی، تام ترسینه غالب گلدیگینی گوسترمک ایسته يیر.
- سیزجه پ.ك.ك لیلارین داغدان ائنیب اوزگور بوراخیلمالاری پ.ك.ك نین سیلاح یئرینه سیاست آراجییلا آماجلارینا اولاشماق و سیلاحلا آماجلارینا چاتماماقلاری ایچین یئنی ایستیراتئژی سئچمک آنلامیندا اولارمی؟
سیلاح یئرینه سیاست ایشلتمک سون ایللرده تورکیه ده زنداندا اولان پ.ک.ک باشچیسی عبدالله اوجالان طرفیندن دیله گتیریلمکده دیر. حتی د.ت.پ نین بئله اوجالان دستورو ایله قورولدوغو دئییلمکده دیر. آما تورکیه دکی کورد آچیلیمی پلانی ایله پارالئل اولاراق پ.ک.ک ليلارین تورکیه گلیشی آنلاملیدیر. کئچن دونم تورکیه گئنل سئچکی لرینده د.ت.پ توم گوجو ایله گیردی و 550 میللت وکیللیک تورکیه مجلیسینده سادجه 20 میللت وکیلی چیخاردا بیلدیلر. تورکیه ده 20 میلیون اولدوقلارینی ادعا ائدنلر ساده جه او قدر اوی آلابیلدیلر. بو دا اونو گوستریر کی کورد سیاسی لری بئله کورد خالقی ایچریسینده جیددی یئرلری یوخدور.
- مخالفت پارتیلرین سرت داورانیشلاری، بیرسیرا رادیکال دوشونجه لی سویچولار، تئرور باشی "اوجالان"نین توتومو، د.ت.پنین بو دورومدان اوز نفعینه قوللانماغی و .... تورکیه نی 1970 سون ایللری و 1980 اوللری دورومونا قایتارابیلرمی؟
بو سورجین باشلاماسی ایله بیرلیکده سیزین دئدیگینیز کیمی بللی چئورلردن تپکی لر گلمیشدیر. بوتون بو اولایلار تورکیه توپلوموندا نئجه عکس اولوندوغو اونملی دیر. چونکو 1980 تورکیه اورتامیندا بیر توپلومسال قارماشا یارانمیشدیر. او دونمین آجیلارینی توپلوم هله ده اوز تاریخی حافظه سینده یاشاماقدادیر. تورکیه ده عسگری بیر کودتانین اولماسی دئموکراسی اوچون بویوک ضربه وورموشدور. آما ایندیکی دوروما باخدیغیمیزدا تورکیه اورتامی توپلومسال اولاراق دا بللی بیر دئموکراسی آنلاییشینی منیمسه میش دورومدادیر. بوگون تورکیه ده کمونیست ده میللیت چی ده اوز ایستکلرینی و ائیلمیرینی( فعالیتلرینی) سیخینتی اولمادان گرچکلیشدیرمکده دیر. اونون اوچون بو سورجده کی تپکی لرین و استفاده ائتمک ایسته ین لرین توپلومو قارماشایا دوغرو سوروکله یه جکلری چتیندیر. مخالف پارتیلر بو سورونون اورتادان قالدیریلماسینین سادجه آک پ آدینا یازیلماسینی ایسته مه مکده دیرلر. بونو اورتادان قالديرماق اوچون ده ایقتیدارداکی پارتی گرک مخالفتی بو آچیلیما داخیل ائتسین و شفاف داورانسین. یوخاریدا دئدیگیم کیمی تورکیه حکومتی بو سورجی باشلاتماسی ایله هم د.ت.پ نین هم ده پ.ک.ک نین دورومونو زورلاشدیرمیشدیر. اونلار اوز وارلیقلارینی دوام ائتدیرمک اوچون بو سورجی اوز نفعلرینه چئویرمک ایسته يیرلر.
- سیزجه بو آچیلیمدا توتولان توتوم دوغرودورمو؟ آیریجا ایندیکی یونتمله تورکیه نین تئرور مسئله سی چوزولمه یه دوغرو گئدیرمی؟ باشقاسيیلا بو یونتم تورکیه نی دموکراسیه دوغرومو گوتورور یوخسا بولونمه يه دوغرو؟
بو آچیلیم اگر دیققتلی بیر شکیلده اجرا اولونارسا البتته كی دوغرو سونوجلار وئره بیلر. تورکیه دکی تئرور سورونون چوزومو ایسه اورگوت و توپلوم آراسینداکی باغی قوپارماقدایر. بو ساده جه کولتورل آنلامدا دئییل عینی زاماندا اقتصادی آنلامدا دا اونملیدیر. چونکو داغا چیخانلارین بیر چوخو ایدئولوژیک اولاراق اورگوته قاتیلمیرلار، اقتصادی دورومون پیس اولماسی دا اونلاری ترور اورگوتونه دوغرو یونلندیریر. حتی تورک گئنل قورمای باشقانی ایلکر باش بوغ دا بو موضوع اوزرینده دورماقدادیر. تئرور سورونونو اورتادان قالدیرماق اوچون اونون قایناقلارینی اورتادان قالدیرماق گرکیر. تئرورو اورتایا چیخاران ندنلر اورتادان قالخمالیدیر. بو گون ده بو آچیلیم سوره جینده بونلار پلانلانماقدادیر.
دئموکراسی گره یی هر اولکه نین بوتوت وطنداشلاری سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنلامدا مساوی حقلره صاحیب اولماليدیرلار. تورکیه دکی یونتیم ده بو نقطه دن یولا چیخاراق اولکه نی دئموکراسیه دوغرو گوتورمک ایسته يیر. منه گوره بو سورج و آچیلیم تورکیه نی بولونمه یه دوغرو گوتوره بیلمز، تام ترسینه تورکیه نین بولونمه سینی ایسته ینلرین گوجونو آزالدابیلر.
- سون گونلرده بو آچیلیم قاپانمیش حالا گلمیشدیر. سیزجه بو سورج نه زامانا قدر دوام ائده جک؟
بو سورج قیسا مدتلی بیر سورج دئییلدیر. اوزون مدتده دوغرو سونوجلار آلینا بیله جک بیر پروژه دیر. تورکیه ایچ ایشلری ناظیری بشیر آتالای دا بو سوره جین اوزون اولاجاغی دوشونجه سینده دیر. بو مسئله سون گونلرده ده قاپانمامیشدیر. کئچدیییمیز هفته لرده بو موضوع تورکیه میللی مجلیسینده جیددی بحثلره ندن اولموشدور.
-بو سورجده ايراندان هئچ بير سؤز گئتمه يير و كورديناسيون و ايش بيرليگي چابالاري توركييه، قوزئي عيراق و سورييا چرچيوه سينده يوروتولور. بونو نئجه ديرلنديريرسينيز؟
کورد مسئله سینده ایران-ین قونومو فرقلیدیر. ایرانین تروریست قروپلارا قارشی نه شکیلده داوراندیغی هر کس طرفیندن بیلینمکده دیر. کئچدییمیز گونلرده ده ایران بیر تئروریست عضونو اعدام ائتمیشدیر. ایران-داکی اعدام جزاسی اولدوغو اوچون بو آچیلیم دا ایران-ین آکتیو بیر رول آلما احتیمالی آزدیر. چونکو تورکیه بو مسئله نی خشونت ایله دئییل، دئموکراسی یونتم لر ایله چوزمک ایسته يیر. اونون اوچون بو سورجده ایران اوزاقدا توتولماق ایستنمکده دیر. حتی تورکیه ده توتولان ایران وطنداشی کوردلری بئله ایران-ا ( اعدام ندنی ایله) وئرمک ایسته میرلر. آما تورکیه ایران آراسیندا پ.ک.ک موضوعسوندا امنیتی آنلاشما واردیر. ایران بو سورجین ایچینه گیررسه سورج تیخانابیلر. چونکو ایرانین سرت داورانیشلاری تروریستلرده ترس تپکی یارادابیلر. ایران سورونلاری باسدیراراق چوزمک ایسته يیر و بو دوغرو بیر یونتم دئییلدیر. نئجه کی بلوچیستاندا گوروروک ایران نه قدر باسقی گلیرسه اونلار دا جواب وئریرلر.
-وئريلن بيلگي لره گؤره داغداكي پ.ك.ك ليلاردان 300 نفري ايران كوردلريندن دير. سيزجه اونلارين دورومو نئجه اولا بيلر؟ ايران اونلارين گئري دؤنمه لريني قبول ائده جك مي؟
ایران یاسالارینا گوره الینه سلاح آلیب مجاديله ائدنلر و دولته قارشی گلنلر محارب اولاراق تانینیب و حوکمو ده اعدامدیر. بونا گوره ایران اونلارین اعادلرین ایسته سه ده اونلاری ایرانا وئرمزلر. اونلارین اوچونجو بیر اولکه یه گئتمه احتماللاری چوخدور. چونکو اونلار تورکیه وطنداشی اولمادیقلاری اوچون ده تورکیه یه ده گئده بیلمیزلر. اما دیگر بیر احتمال دا واردیر کی اونلار ائله پ.ک.ک نین ایران قولو اولان پژاک ترور اورگوتونه ده قاتیلابیلرلر.
-بو سورج ايران سيز، باشقا اوچ اؤلكه طرفيندن تمللي اولاراق حلل اولا بيلرمي، ايران ندن اؤنملي بير رول آلمايير؟
ایران کورد مسئله سینده هر زامان ایکیلی اوینامیشدیر. بونو یاخشی بیلیرک کی ایران بیر دونم پ.ک.ک تئرور اورگوتونو دستکله میشدیر. ایران بو سورجده رول آلمیر سوزو یئرینه منه گوره بو سورجده ایرانا رول وئرمک ایسته میرلر. چونکو یوخاریدا دئدیگیم کیمی هم ایران-ین سرت داورانیشلاری هم کوردلر باره سینده ایکیلی توتومو ایران-ی بو سورجدن دیشلاماقدادیر. عراق دولتی و عراقین قوزئیینده کی کورد یونتیمی بو مسئله ده جیددی رول آلابیلرلر. چونکو تروریستلرین هم اوردا یووالانماسی هم ده لوژیستیک دستکلرین اوردان آلمالاری اوراسینی اونملی قونوما گتیرمکده دیر. سوریه ایسه بیر طرفدن اسرائیل ایله و دونیا گوجلری ایله سورون یاشادیغی اوچون بو سورجده تورکیه نین یانیندا یئر آلماق ایسته مکده دیر. سوریه ده ایران کیمی سرت داورانیشلارین اولماماسی اونون بو سورجده رول آلماسینی ساغلامیشدیر. سوریه جمهورباشقانی بشار اسد تورکیه زیارتینده بو سورجی دستکله دیيینی و سوریه نین ده تورکیه کیمی بیر یونتم ایشله ده جه ييینی دیله گتیرمیشدیر.
-بو باخيشلا كي بو سورج يولونا گله جك، بو دوروم ايران كوردلريني نئجه ائتكيليه جك؟ يالنيز عسگري عملياتيني سونا ارديره جك يوخسا ...؟
منجه بو سورجین تورکیه ده باشاریلی اولماسی سونوجو ایران داکی تکجه کوردلری دئییل دیگر میللترین دورومونو ائتکی له یه جکدیر. ایران هر زامان تورکیه نی متهم ائدیر کی تورکیه ده قومیتلرین حقلری ازیلیر. اما بوندان سونرا بئله بیر ادديعا ائده بیلمییه جک. اگر بو سورج باشاریلی اولارسا ایران کوردلری ده بئله ایستکلرده بولوناجاقلار. آما بو عسگری عملیاتین سونا اره جگی آنلامینا گلمه مه لیدیر. بونو یاخشی بیلریک کی تئروریست قروپلار اوز وارلیقلارینی سوردورمک اوچون چوزوم یوللارینی باغلارلار. اونلار سورونون اورتادان قالخماسینی ایسته مزلر. اونلار توپلوملاریندان داها چوخ اوز منفعتلرین دوشونرلر. اونا گوره بو سورج ایله بیرلیکده عسگری عملیاتین سونلاندریریلاجاغینی دوشونمک دوغرو دئییل. بو سورج ایرانداکی مدنی یوللارلا فعالیت ائدن کوردلری جسارت لندیرجکدیر. اونلار دا بو حاقلاری الده ائتمک اوچون داها آکتیو حاله گله بیلرلر.
-آچيق اولان بو كي بو دوروم كسينليك له بيزي چوخ ايلگيلنديره بيلر. بو دوروم گونئي آذربايجاندا نئجه و نه اؤزلليك لرله عكس اولونا بيلر، ائتگي سي گونئي آذربايجانا ندير و بيز نه ائتمه ليييك؟
تورکیه دکی دئموکراتیک و کورد آچیلیمی البته کی تکجه تورکیه نی دئییل بولگه یه ده تاثیر ائده جکدیر و بو تاثیرلردن بیریسی ده شوبهه سیز گونئی آذربایجان میللی حرکتینه اولاجاقدیر. بو تاثیرلری ایکی یئره آییرا بیلریک: بیرینجیسی گونئی آذربایجان میللی حرکتی قارشیسندا اولان فارس میللیتچی لری و ایران حاكمیتی دیگری ده تورکیه نین اوزو. فارس میللیتچیلری و ایران حاکمیتی هر زامان میللی حرکتی تورکیه دن تاثیر و گوج آلدیغینی آما تورکیه ده کوردلرین حاقلارینین ازیلدیيینی دیله گتیریردیلر. اگر تورکیه دکی بو سورج باشاریلی اولارسا او زامان گونئی آذربایجان میللی حرکتینین قونومو دا ایراندا گوجلنه جکدیر. تورکیه آچیسیندان باخدیغیمیزدا ایسه بو گونه قدر کورد سورونو اولدوغو و ایرانین دا بو مسئله ایله ایلگیلندیيی اورتادا ایکن بیزیم مسئله یه یاخینلاشماق ایسته میردی. آما اوز سورونونو اورتادان قالدیردیغی زامان تورکیه نین گونئی آذربایجان مسئله سینده داها جیددی رول آلاجاغینی دوشونورم. آذربایجان میللی حرکتی ماهیتی اعتباری ایله مدنی و دئموکراتیک حرکت اولدوغو اوچون بو سورجدن استفاده ائتمه يی بیلمه لیدیر.
-آچيليم سونراسي توركيه، آذربايجان و منطقه ني نئجه گوروسونوز؟
یوخاریدا دئدیگیم کیمی بو آچیلیم مسئله سی تکجه تورکیه ایله سینیرلی قالمایاجاقدیر. بو بولگه نی ایستر ایسته مز ائتگی لیه جکدیر. بو بولگه دکی میللتلرین میللی حاقلارینی دئموکراتیک یوللارلا الده ائتمه سینی داها دا گوجلندیرجکدیر. بولگه نین دئموکراتیکلشمه سوره جینده تورکیه نین بو آددیمي بویوک اونم داشیماقدادیر. تورکیه نین سورونسوز بیر اولکه حالینا گلمه سی البته کی قارداش اولکه اولان آذربایجان اوچون فایدالیدیر. تورکیه بولگه ده نه قدر اوز سورونلارینی آزالدارسا و گوجلو قونوما گلیرسه دونیا تورکلری اوچون یاخشی اولاجاقدیر.
-بيزيمله دانيشيغا واخت آيرديغينيز اوچون يئنيدن تشككورلريميزي بيلديرمه لييك.
من ده سیزه بئله بیر اونملی موضویو گوندمه گتیردیگینیز اوچون تشکور ائدر، سیزلره باشاریلار دیله ييرم.
